ΘΕΟΣΟΦΙΑ ΣΥΝΟΨΗ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΑΠΟΚΡΥΦΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΕΚΦΡΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ

ΘΕΟΣΟΦΙΑ

ΣΥΝΟΨΗ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΑΠΟΚΡΥΦΙΣΜΟΥ

ΚΑΙ ΕΚΦΡΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ

Αρχιμανδρίτου Θεοφίλου Λεμοντζή Δρ. Θ*

Εισήγηση στην ΚΒ΄ Πανορθόδοξη Συνδιάσκεψη

επί των Αιρέσεων και της Παραθρησκείας. Λάρισα 2010

Σεβασμιώτατε, Άγιε Πρόεδρε της παρούσης ΚΒ΄ Συνδιασκέψεως επί των Αιρέσεων και της Παραθρησκείας, Άγιε Πρεβέζης κ. Μελέτιε, Σεβασμιώτατε Άγιε Λαρίσης κ Ιγνάτιε, αδελφοί μου συμπρεσβύτεροι, Ελλογιμώτατε κ. Καθηγητά, κυρίες και κύριοι Σύνεδροι.

    Με τον όρο Θεοσοφία εννοούμε ένα σύνολο θρησκευτικών και μεταφυσικών αντιλήψεων οι οποίες διαμορφώθηκαν τον 19^ο αιώνα από την Έλενα Πετρόβνα Μπλαβάτσκυ (Helena Petrovna Blavatsky) και τους οπαδούς της και εκφράστηκαν μέσα από την ίδρυση της θεοσοφικής εταιρείας το 1875. Ένα βασικό γνώρισμα του αποκρυφισμού και των αποκρυφιστικών συστημάτων είναι η πίστη στην ύπαρξη μιας υπερφυσικής Γνώσης, απόκρυφης, κρυφής στους αμύητους και κτήμα μόνο των μυημένων, οι οποίοι είτε δια της ενοράσεως, είτε δια του διαλογισμού, είτε δια της μύησης και τελετουργικών τύπων την γνωρίζουν· Έτσι η Θεοσοφία είναι ένας συγκερασμός, αυθαίρετος πολλές φορές, αρχαίων αποκρυφιστικών συστημάτων και πηγή από την οποία άντλησαν σύγχρονα αποκρυφιστικά κινήματα.

 Έτσι, ο π. Κυριακός Τσουρός τονίζει ότι η “Νέα εποχή του Υδροχόου” είναι γέννημα και θρέμμα της Θεοσοφικής Σχολής της Blavatsky. Επίσης, ο π. Βασίλειος Γεωργόπουλος επισημαίνει ότι κάποιοι, επηρεασμένοι από τη Θεοσοφία, ίδρυσαν και κάποιες σέκτες οι οποίες πιστεύουν στην ύπαρξη εξωγήινων. Επισημαίνεται επίσης ότι η πραγματική αφετηρία του νεοπαγανιστικού κινήματος πρέπει να αναζητηθεί στο κίνημα της Θεοσοφίας καθώς οι θέσεις του νεοπαγανισμού, σύμφωνα με τον π. Αρσένιο Βλιαγκόφτη, απηχούν απόλυτα το ιδεολογικό πλέγμα των νεοεποχιτών.

Ο όρος “Θεοσοφία” είναι αρχαίος, αποδίδεται στον Αιγύπτιο αρχιερέα Ποτ Αμούν ή Ποτ Άμμων που έζησε την εποχή των Πτολεμαίων και χρησιμοποιήθηκε από τον νεοπλατωνικό φιλόσοφο Αμμώνιο Σακκά. Από αυτούς δανείστηκε τον όρο η Έλενα Μπλαβάτσκυ, για να ονομάσει το ιδιότυπο θρησκευτικοφιλοσοφικό σύστημα που διατύπωσε το 1875. Η Μπλαβάτσκυ γεννήθηκε στη Ρωσία. Ήταν μια ιδιόρρυθμη γυναίκα και έζησε ζωή περιπετειώδη και τυχοδιωκτική. Είχε κλίση προς τον αποκρυφισμό, τον πνευματισμό και τη μαγεία. Άλλωστε και η ίδια ήταν Μέντιουμ. Μετά το διαζύγιο της με το μυστικό σύμβουλο του ρωσικού κράτους Νικηφόρο Μπλαβάτσκυ μετέβη στην Αμερική όπου επεδόθη στον πνευματισμό. Εκεί γνώρισε τον συνταγματάρχη Χένρι Στιλ Όλκοτ με τον οποίο ταξίδεψε μαζί στην Ινδία, για να μελετήσει τις ανατολικές θρησκείες, και κατοίκησε στο προάστιο της πόλεως Μαδράς, Αντυάρ. Την Μπλαβάτσκυ διαδέχθηκε η Αγγλίδα Άννυ Μπεζάντ (Besant) η οποία αφού μυήθηκε στον Μασονισμό προσχώρησε στη Θεοσοφία. Το 1898 ίδρυσε στην ινδική πόλη του Μπεναρές Θεοσοφιστική Σχολή.

Διδασκαλία των Θεοσοφιστών  

Οι οπαδοί της Θεοσοφίας ισχυρίζονται ότι η Θεοσοφία είναι το “σώμα της αλήθειας” που αποτελεί τη βάση όλων των θρησκειών. Είναι το υπόβαθρο και η βάση όλων των παγκόσμιων θρησκειών και φιλοσοφιών που διδάχθηκαν και εφαρμόστηκαν από ολίγους εκλεκτούς, από τότε που ο άνθρωπος κατέστη νοήμων. Ψήγματα της θεϊκής ή αιώνιας αλήθειας μπορούν να αναζητηθούν σε όλες τις θρησκείες της ανθρωπότητας όπως η ίδια η Μπεζάντ υποστηρίζει. Στην πραγματικότητα, η Θεοσοφία είναι ένας συγκερασμός, αυθαίρετος τις περισσότερες φορές, αρχαίων θρησκειών, αιρέσεων και φιλοσοφικών συστημάτων, όπως των αρχαίων αιγυπτιακών και ελληνικών μυστηρίων, της σχολής των Πυθαγορείων, του Γνωστικισμού, της ιουδαϊκής Καμπαλά, του Ζωροαστρισμού, του Βουδισμού, του Ινδουισμού, του Τζαϊνισμού, τα οποία συνοδεύονται από ένα πλήθος μυθολογικών στοιχείων.

Όλες αυτές οι αντιλήψεις εμπλουτίστηκαν με απόκρυφες διδασκαλίες του Μεσαίωνα και των νεότερων χρόνων όπως αυτές των Ροδόσταυρων και των Ελευθεροτεκτόνων ή Μασόνων. Αυτός ο συγκρητισμός διαφαίνεται και από το σύνολο των συμβόλων που φέρει η σφραγίδα της θεοσοφικής εταιρείας και τα οποία είναι πρώτον, το Άστρο του Δαυίδ που προέρχεται από τον Ιουδαϊσμό και την Καμπαλά, δεύτερον, το Άνκ που προέρχεται από την αιγυπτιακή θρησκεία, τρίτον η Σβάστικα που προέρχεται από τον Τζαϊνισμό, τέταρτον, ο ουροβόρος όφις που προέρχεται από τον Γνωστικισμό και τον παγανισμό, και στην κορυφή της σφραγίδας βρίσκεται η συλλαβή “Ώμ” που προέρχεται από τον Ινδουισμό. Γύρω από τη σφραγίδα είναι η γραμμένη η φράση «δεν υπάρχει θρησκεία ανώτερη της Αλήθειας».

Αυτό το οποίο όμως που πρέπει να σημειώσουμε είναι ότι αν και υπάρχει αυτός ο έντονος συγκρητισμός, εντούτοις η θρησκεία η οποία επηρέασε τη Θεοσοφία σε μέγιστο βαθμό, κατά τον αείμνηστο καθηγητή Παναγιώτη Τρεμπέλα, είναι ο Ινδουισμός . Η σφραγίδα της θεοσοφικής εταιρείας. Ο συγκρητιστικός και αντιχριστιανικός χαρακτήρας είναι έκδηλος Σύμφωνα με τους οπαδούς της Θεοσοφίας, “Θεοσοφία είναι η Θεία Σοφία ή η Σοφία των Θεών. Η ελληνική λέξη ‘θεός’ σημαίνει θείο Όν και όχι θεός με τη σημερινή σημασία του όρου. Θεοσοφία δεν είναι η σοφία του Θεού αλλά η Θεία Σοφία που κατέχουν τα θεία όντα”. Υποστηρίζουν ότι “η Θεοσοφία υπάρχει ως πνευματική γνώση στη γη μας από την χαραυγή της ανθρώπινης συνειδητότητας. Είναι η αρχαία σοφία που εμφανίζεται σε κάθε εποχή και χώρα ως θρησκεία, φιλοσοφία, επιστήμη, τέχνη και απόκρυφη παράδοση. Ανάλογα με τις ανάγκες που καθορίζονται από την εξελικτική κατάσταση και την αντιληπτική ικανότητα των ανθρώπων, η αρχαία σοφία εκφράζει τμήματα της απόκρυφης γνώσης με σκοπό να αφυπνίζει την ψυχική μνήμη του ανθρώπου και να τον ωθεί προς την πνευματική του ολοκλήρωση”.

Η θέση της Μπλαβάτσκυ  

Σύμφωνα με τους οπαδούς της Μπλαβάτσκυ η παρουσία της και το έργο της αποτελούν σταθμό στην ιστορία της ανθρωπότητας, εφόσον για πρώτη φορά αποκαλύφθηκαν απόκρυφα γεγονότα που επί δεκάδες αιώνες ήταν κρυμμένα συμβολικά στα μυστήρια. Η ίδια η Μπλαβάτσκυ υποστήριζε ότι είναι ο αγγελιοφόρος που εξελέγη από τους Μαχάτμας, μία Πνευματική Ιεραρχία, για να παρουσιάσει τμήματα της απόκρυφης γνώσης στην ανθρωπότητα. Αυτή η Πνευματική Ιεραρχία ήταν, όπως ισχυριζόταν, κάποια πνευματικά όντα ανώτερης διανοητικής και ηθικής υποστάσεως, τα οποία από άπειρη συμπόνια για την ανθρωπότητα απαρνούνται περιοχές απείρου πνευματικότητας και μεγίστου κάλλους και παραμένουν μαζί της για να τη βοηθήσουν στην πνευματική της ανάπτυξη. Υποστήριζε ότι το σύγχρονο θεοσοφικό έργο είναι μια αποκάλυψη που δόθηκε από αυτήν την Πνευματική Ιεραρχία ενώ η ίδια ανέλαβε να το αποκαλύψει και να το πραγματοποιήσει με τον δικό της τρόπο. Ισχυρίσθηκε η Μπλαβάτσκυ ότι στην πόλη Αντυάρ της Ινδίας ήρθε σε επαφή με αυτούς τους διδασκάλους της σοφίας. Αυτοί της έδωσαν, όπως ισχυρίσθηκε και καυχόταν η ίδια, κάποιες επιστολές όπου την έχριαν αντιπρόσωπο τους!

 Θα πρέπει να προσθέσουμε ότι εκεί η Μπλαβάτσκυ έκανε και κάποια «θαύματα» τα οποία φρόντιζε να τα προβάλλει για να παρασέρνει τους αφελείς. Τελικά απεδείχθησαν ότι ήταν αγυρτείες τόσο τα «θαύματά» της όσο και οι επιστολές οι οποίες δήθεν της δόθηκαν από αυτά τα θεία όντα. Γράφτηκαν από την ίδια, όπως αποκάλυψε η “Εταιρεία Ψυχικών Ερευνών” με επικεφαλής τον Δρ. Ρίτσαρντ Χόντγκσον. Τελικά η Μπλαβάτσκυ αναγκάστηκε να ομολογήσει την απάτη της υποστηρίζοντας με κυνικό τρόπο ότι αυτή της η ενέργεια επιβλήθηκε από την ανάγκη να διαδοθούν οι ιδέες της. Για την Μπλαβάτσκυ και τους οπαδούς της προσωπικός Θεός δεν υπάρχει. Αναφέρει στο έργο της “Κλεις της Θεοσοφίας”: “στο Θεό των χριστιανών, τον Πατέρα του Ιησού, τον Δημιουργό δεν πιστεύουμε. Απορρίπτουμε την ιδέα Θεού προσωπικού”.

Η Θεοσοφία δεν κηρύττει προσωπικό Θεό αλλά υποστηρίζει έναν άκρατο πανθεϊσμό, όπως πρεσβεύει η Μπεζάντ, η οποία λέγει ότι “η Θεοσοφία είναι πανθεϊστική. Ο Θεός είναι το παν και το παν είναι Θεός”.

Η Χριστιανική διδασκαλία  

Σύμφωνα όμως με τον Χριστιανισμό ο Θεός είναι Ένας και προσωπικός. Ο ίδιος ο Θεός στον οποίο προσευχόμαστε και λατρεύουμε είναι πρόσωπο. Ως πρόσωπο ο Θεός αποκαλύφθηκε στον Μωϋσή λέγοντας “ἐγώ εἰμι ὁ ὤν”· δηλαδή, όπως ερμηνεύει ο Γέροντας Σωφρόνιος: “Το ‘Είναι’ είμαι Εγώ. Ο Θεός, ο Απόλυτος Δεσπότης όλων των αστρικών κόσμων, είναι προσωπικός”. Ο Θεός είναι πρόσωπο και όχι μια θεοειδής ή ανώτερη ή υπέρτατη και απρόσωπη δύναμη. Ο Θεός είναι πρόσωπο και δημιούργησε τον άνθρωπο “κατ᾿ εἰκόνα καὶ καθ᾿ ὁμοίωσιν”. Το Όμοιον γνωρίζεται από το όμοιο. Μόνο το πρόσωπο μπορεί να γνωρίσει το Ζώντα Θεό ως Πρόσωπο, αναφέρει ο μακαριστός Γέροντας Σωφρόνιος . Στο σύστημα της Θεοσοφίας δεν υπάρχει προσωπικός Θεός που δημιουργεί τον κόσμο “εκ του μη όντος”. Για τους θεοσοφιστές η δημιουργία του κόσμου δεν είναι τίποτα άλλο παρά απόρροια της θείας Ουσίας. Η δημιουργία λαμβάνει χώρα δια μέσω της “εξελίξεως” και της “ενελίξεως”. Κατά την πρώτη φάση, τη φάση της “εξελίξεως” το σύμπαν εκπέμπεται προς τα έξω, απορρέει από τη θεότητα. Κατά το στάδιο της “ενελίξεως” το σύμπαν επιστρέφει προς τη θεότητα, είναι μια επάνοδος του κόσμου προς την αρχική του πηγή όπως ακριβώς τα κύματα εκπορεύονται απόν ωκεανό και επιστρέφουν πάλι σε αυτόν. Όλη αυτή η διαδικασία είναι κυκλική. Κατά τη διαδικασία της απόρροιας του σύμπαντος δημιουργούνται επτά διαστρωματώσεις, σαν ομόκεντροι κύκλοι, εκ των οποίων τα δύο τελευταία καλούνται Βουδδικόν και Νιρβανικόν.

 Η επιρροή από τον Ινδουισμό, έτσι όπως εκφράζεται στα κείμενα των Ουπανισάδων, είναι έκδηλη καθώς επαναλαμβάνεται η βασική του αντίληψη ότι η θεότητα ταυτίζεται με την απρόσωπη αρχή του Βράχμαν η οποία αποτελεί την υψίστη και άρρητη αρχή του παντός. Είναι το υπερκόσμιο, άχωρο και άχρονο όν από το οποίο ξεδιπλώνεται το Άτμαν, που είναι το εσώτατο και άρρητο εγώ του όλων των όντων και του ανθρώπου. Η Ορθόδοξη Θεολογία δεν δέχεται τη δημιουργία του κόσμου ως απόρροια της Θείας Ουσίας αλλά το γεγονός ότι ο Θεός δημιουργεί τον κόσμο εκ του μη όντος. Ο Θεός κτίζει έναν κόσμο ετερούσιο προς Αυτόν μονάχα με τη βούλησή του. Το μυστήριο της δημιουργίας συνίσταται στο γεγονός ότι ο Θεός δε φτιάχνει κάτι από την Ουσία του, αλλά κτίζει με τη βουλητική του ενέργεια. Η Ορθόδοξη Θεολογία αποκλείει την ταύτιση Θεού και κόσμου απορρίπτοντας έτσι με αυτόν τον τρόπο την ειδωλολατρία και τον πανθεϊσμό της Θεοσοφίας. Η διάκριση Θεού και κόσμου προσδιορίζεται από την διάκριση κτιστού και Ακτίστου, μια από τις βασικές διαστάσεις της Θεολογίας μας. Βασική θεολογική προϋπόθεση, της Ορθόδοξης Θεολογίας είναι ότι μόνο δύο πραγματικότητες υφίστανται: η Θεία ή Άκτιστη πραγματικότητα η οποία αντιδιαστέλλεται προς την κτιστή πραγματικότητα. Το κτιστό κατασκευάζεται, δημιουργείται, τελειώνεται, και δεν είναι αφ’ εαυτού τέλειο όπως η Άκτιστη Θεότητα. Ο κτιστός κόσμος πρέπει να μετέχει στον Άκτιστο Θεό για να ουσιώνεται, να ζωοποιείται και να τελειώνεται.

Σύμφωνα με τους θεοσοφιστές, βασική κινητήριος δύναμη σε όλη αυτή τη διαδικασία της απόρροιας του κόσμου από τη θεία ουσία είναι ο Λόγος. Δανείζονται ουσιαστικά αυτόν τον όρο από τον Χριστιανισμό προσαρμόζοντάς τον όμως στο σύστημα της ώστε τελικά να διαφοροποιείται εντελώς από την έννοια του Λόγου έτσι όπως παρουσιάζεται μέσα στο ευαγγέλιο του Ιωάννη και στα συγγράμματα των Πατέρων, ως το δεύτερο πρόσωπο της Αγίας Τριάδος, ο Υιός και Λόγος του Θεού ο οποίος δημιουργεί τον κόσμο “εκ του μη όντος”. Για τη Θεοσοφία δεν υπάρχει δημιουργία “εκ του μη όντος” και τον Λόγο τον θεωρεί ως μάλλον μια μορφοποιητική δύναμη του κόσμου η οποία “ώσπερ κίνησις στροβίλου ασυλλήπτου ταχύτητος ανασκάπτει οπάς εν τω χώρω, εν τη ρίζη ταύτη της ύλης” . Αντίθετα, σύμφωνα με τη χριστιανική Θεολογία, ο Άκτιστος Υιός και Λόγος του Θεού είναι το δεύτερο πρόσωπο της Αγίας Τριάδος, ο Υιός του Θεού Πατρός καθώς γεννάται αϊδίως, φυσικώς και ουσιωδώς από τον Πατέρα. Ο Ευαγγελιστής Ιωάννης ονομάζει τον Υιό του Πατρός “Λόγο”, ο οποίος υπάρχει “ἐν ἀρχῇ”, αχρόνως και αϊδίως δηλαδή, και είναι τέλειος Θεός. Ο Υιός και Λόγος του Θεού είναι αΐδιος και συνάναρχος με το Θεό Πατέρα, σε αντίθεση με όλα τα όντα της κτιστής δημιουργίας, υλικής και νοητής, τα οποία δημιουργήθηκαν δια της δημιουργικής Αυτού ενεργείας. “Πάντα δι' αὐτοῦ ἐγένετο, καὶ χωρὶς αὐτοῦ ἐγένετο οὐδὲ ἓν ὃ γέγονεν”.

Σύμφωνα με τους θεοσοφιστές κατά τη διάρκεια της εκδίπλωσης ή άλλοιώς της απόρροιας του κόσμου από τη θεία ουσία, λαμβάνει χώρα και η δημιουργία του ανθρώπου. Ο άνθρωπος δηλαδή για τη Θεοσοφία δεν είναι το “κατ’εικόνα” και “καθ’ ομοίωσιν” δημιουργημένο πλάσμα του Τριαδικού Θεού αλλά μια απόρροια της θείας ουσίας η οποία μετά από πολλές μετενσαρκώσεις και μετενσωματώσεις παίρνει τη μορφή του ανθρώπου. Για τους θεοσοφιστές όλα τα όντα είναι “Μονάδες”, δηλαδή ψυχές, οι οποίες εκπορεύονται από την Απόλυτη και θεϊκή αρχή, εξελίσσονται και παίρνουν διάφορες μορφές. Υποστηρίζουν ότι το κάθε μόριο ύλης έχει ζωή και ψυχή το οποίο μέσα από μια διαδικασία και εξέλιξη τελειοποιείται, κατακτά διάφορες μορφές. Με αυτόν τον τρόπο το ορυκτό, η ανόργανη ύλη γίνεται φυτό, το φυτό γίνεται ζώο και το ζώο γίνεται άνθρωπος μέσα βέβαια από πολλούς κύκλους μετενσαρκώσεων. Γι’ αυτό το λόγο υποστηρίζουν ότι όλα τα όντα, τα ορυκτά, τα φυτά, τα ζώα αποτελούν μια παγκόσμια αδελφότητα, μια τεράστια οικογένεια καθώς κατάγονται εξ ενός αίματος. Ακόμη και ο άνθρωπος έχει κοινή καταγωγή με όλα τα όντα ακόμη και με την άψυχη ύλη!

Θέσεις των Θεοσοφιστών  

Σύμφωνα με τους θεοσοφιστές, “η εκδηλωμένη Ζωή είναι ένα αναρίθμητο κύμα Μονάδων, οι οποίες πηγάζοντας από την καρδιά του Λόγου ταξιδεύουν στα διαφορετικά επίπεδα του κόσμου, αποκτούν άπειρες εμπειρίες μέσω των οποίων εξελίσσονται, με σκοπό, κάποια στιγμή, μέσω των ατομικών τους προσπαθειών, να επανέλθουν στην Καρδιά του Πατέρα τους τελειωμένες πνευματικά. Στο ταξίδι των ψυχών, οι νεώτερες και πιο ανώριμες υποστηρίζονται και βοηθιούνται από τις πιο ώριμες πνευματικά. Το ταξίδι δε της ψυχής επαναλαμβάνεται διαδοχικά μέσω πολλαπλών επαναγεννήσεων που στηρίζονται από τον νόμο του κάρμα, έως ότου η ψυχή αντιληφθεί τον πνευματικό σκοπό της ζωής και αποφασίσει να τον πραγματοποιήσει”. Παρόλα αυτά, η Θεοσοφία δεν αποδέχεται την αντίληψη της παλινδρόμησης ότι δηλαδή οι άνθρωποι μπορούν να μετενσαρκωθούν ξανά σε ζώα ή φυτά εκτός από σπάνιες περιπτώσεις “χαμένων ψυχών”.

Η Θεοσοφία δανείζεται αυτές τις αντιλήψεις γύρω από την μετενσάρκωση από ανατολικές θρησκείες όπως τον Ινδουϊσμό, Βουδισμό και Τζαϊνισμό και έχει βέβαια επηρεάσει όλες τις σύγχρονες θρησκευτικές ομάδες της “Νέας Εποχής”. Σύμφωνα με τις θρησκείες αυτές όλα τα όντα βρίσκονται σε μια διαρκή κατάσταση ανακύκλησης, βρίσκονται υποταγμένα σ’ έναν αδυσώπητο κύκλο γεννήσεων και θανάτων. Η αιτία που οδηγεί όλα τα όντα σ’ αυτή την κατάσταση είναι το κάρμα. Το κάρμα σημαίνει έργο, πράξη, ενέργεια, είναι το σύνολο των πράξεων του ανθρώπου που διέπραξε κατά τις προηγούμενη ζωή προσδιορίζει ποια θα είναι η κατάσταση του στην επόμενη γέννηση του και οι οποίες είναι υπεύθυνες για τη σημερινή του κατάσταση. Έτσι το κάρμα, με την έννοια του συνόλου των έργων μας, αποβαίνει ένας αδυσώπητος νόμος ανταποδόσεως, ο οποίος καθορίζει και την αρχή της σαμσάρα, δηλαδή του δεινού αιώνιου κύκλου της ζωής, της ανακυκλήσεως και της μετενσάρκωσης. Ο άνθρωπος καλείται να ξεφύγει από αυτόν τον δεινό κύκλο γεννήσεων και θανάτων ο οποίος αποφέρει στα όντα μόνο πόνο. Ο άνθρωπος καλείται να απορρίψει το κακό κάρμα ώστε να απελευθερωθεί από αυτή την αιώνια ανακύκληση.

Σύμφωνα με τον Ινδουισμό ο σκοπός του ανθρώπου δεν είναι η παραμονή μέσα στον αιώνιο κύκλο μετενσαρκώσεων αλλά η ένωση του ατομικού εγώ (Άτμαν) με το εγώ του παντός και η απορρόφηση της ατομικής ύπαρξης από το απόλυτο εγώ του παντός. Ο άνθρωπος παύει να υπάρχει ως πρόσωπο, παύει να υπάρχει ατομικά και φτάνει σε μια υπερσυνειδητή κατάσταση όπως η σταγόνα της βροχής στον ωκεανό. Κατά τη Θεοσοφία δεν υπάρχει τύχη ή ατυχία στην ανθρώπινη ζωή αλλά όσα συμβαίνουν δεν είναι τίποτα άλλο παρά το αποτέλεσμα της συσσώρευσης καλού ή κακού κάρμα, το αποτέλεσμα των πράξεων του, καλών ή κακών.

Όπως λέγει η Μπεζάντ η σημερινή μας ζωή είναι ο θερισμός εκείνων τα οποία πράξαμε στην προηγούμενη ζωή μας. Οι θεοσοφιστές υποστηρίζουν μια ηθική βελτίωση του ανθρώπου εξαίροντας την ανάγκη αλτρουισμού προς τα άλλα όντα. Με αυτόν τον τρόπο εξελίσσονται τα όντα και διεκδικούν ανώτερες μορφές υπάρξεως. Ο άνθρωπος καλείται μέσα από ένα κύκλο συνεχών μετενσαρκώσεων ν’ αποβάλλει την κακία του, το κακό κάρμα και να αναπτυχθεί πνευματικά. Αυτό θα το πετύχουν αποβάλλοντας οποιαδήποτε είδους επιθυμία για τα πράγματα επαναλαμβάνοντας την βουδιστική αντίληψη περί της αρνητικής διάστασης της επιθυμίας ως η κατεξοχήν αιτία που συντηρεί αυτόν τον οδυνηρό κύκλο των μετενσαρκώσεων.

Η Χριστιανική θεώρηση  

Για την Ορθόδοξη Θεολογία δεν είναι κακή η επιθυμία αλλά η επιθυμία του κακού και των ανήθικων πράξεων. Ο άνθρωπος καλείται να επιθυμεί το καλό, το Θεό και την ένωσή του με Αυτόν. Σύμφωνα με τον αείμνηστο καθηγητή Π. Τρεμπέλα η κατάσταση κατά την οποία κάποιος δεν επιθυμεί τίποτα, σύμφωνα με το ιδεώδες της Θεοσοφίας, είναι κατάσταση “παθολογική και νοσηρά, δημιουργούμενη μάλλον εκ φαντασιοπληξίας παρά εκ της αντικειμενικής πραγματικότητας”. Η επιθυμία της ένωσης με το Θεό, η ένωση με το Θεό, η Θέωση δηλαδή, δεν αποτελεί αναίρεση του ανθρωπίνου προσώπου, όπως θέλουν οι θεοσοφιστές, αλλά καταξίωσή του. Ο άνθρωπος δεν παύει να υπάρχει ως πρόσωπο αλλά ζει σε κοινωνία με το Θεό.

Θέση των Θεοσοφιτών  

Σύμφωνα με τους θεοσοφιστές, κατά τη διάρκεια των μετενσαρκώσεων ο άνθρωπος αποβάλει το σώμα του και ενδύεται καινούριο. Για την Θεοσοφία ο άνθρωπος ταυτίζεται μόνο με το εσώτατο πνευματικό του στοιχείο, το οποίο ονομάζεται Manas. Αυτό το πνευματικό στοιχείο του ανθρώπου, η ψυχή του ανθρώπου, είναι μια ακτίνα που εκπέμπεται από τον Λόγο και η οποία αποτελεί ένα μέρος τη θεότητας. Η αντίληψη αυτή θυμίζει την ινδουιστική αντίληψη περί Βράχμαν η οποία αποτελεί την υψίστη και άρρητη αρχή του παντός από την οποίο ξεδιπλώνεται το Άτμαν, που είναι το εσώτατο και άρρητο εγώ όλων των όντων και του ανθρώπου. Η Θεοσοφία αρνείται την χριστιανική αντίληψη ότι ο άνθρωπος είναι άρρηκτη σύνθεση σώματος και ψυχής, μια ψυχοσωματική ενότητα υποτιμώντας το σώμα του ανθρώπου, το υλικό στοιχείο, επαναλαμβάνοντας την αντίληψη της αρχαίας αίρεσης του Γνωστικισμού ότι ο άνθρωπος ταυτίζεται μόνο με το πνευματικό του στοιχείο που υπάρχει μέσα του, τον “σπινθήρα”, όπως το ονόμαζαν, το οποίο έχει εγκλωβιστεί μέσα στην ύλη, η οποία ταυτίζεται με το κακό, και το οποίο πρέπει να αφυπνιστεί καθώς βρίσκεται μέσα σε έναν πνευματικό λήθαργο. Σύμφωνα με τους Γνωστικούς μόνο το πνευματικό στοιχείο του ανθρώπου, ο “σπινθήρας” θα σωθεί. Κατά τον ίδιο τρόπο οι θεοσοφιστές πιστεύουν ότι όλα τα ανθρώπινα όντα στην κατάσταση του “Ανώτερου Εαυτού” είναι αθάνατα, αλλά οι προσωπικότητές τους δεν έχουν επίγνωση του δεσμού τους με τη θεϊκή τους φύση και θα φθείρονται αν δεν αγωνιστούν για να επιτύχουν την ένωση των δύο.

Σε όλες αυτές τις αντιλήψεις προστίθενται και οι μυθολογικές αντιλήψεις περί της υπάρξεως και πνευματικών σωμάτων, αιθερικού και αστρικού, όπως τα ονομάζουν, και τα οποία αποχωρίζεται ο άνθρωπος μετά το θάνατό του.

Ορθόδοξη θεώρηση  

Η θεωρία της μετενσάρκωσης δεν μπορεί να έχει θέση μέσα στην χριστιανική θεολογία, διότι αρνείται την μοναδικότητα του ανθρωπίνου προσώπου, αλλά και την ιερότητα του ανθρώπινου σώματος. Η μετενσάρκωση δεν ενδιαφέρεται για την τύχη του ανθρώπινου σώματος αλλά μόνο για την ένωση του πνευματικού στοιχείου του ανθρώπου με το απόλυτο θείο. Στη θεωρία της μετενσάρκωσης το σώμα αξιολογείται αρνητικά και ταυτίζεται με τον πόνο και την δυστυχία. Ο άνθρωπος είναι καταδικασμένος να ζει φυλακισμένος και υποδουλωμένος μέσα στο σώμα. Μοναδικός του σκοπός είναι να απελευθερωθεί από τη φυλακή του σώματος.

Σύμφωνα με τον μακαριστό π. Αντώνιο Αλεβιζόπουλο η θεωρία της μετενσάρκωσης παραθεωρεί τη βασική ανθρωπολογική αντίληψη της Ορθόδοξης Θεολογίας, ότι ο άνθρωπος δημιουργήθηκε ως ψυχοσωματική οντότητα. Το σώμα του δεν αξιολογείται αρνητικά, αλλά αποτελεί ευλογία. Γι’ αυτό η ελπίδα του ανθρώπου δεν είναι η “απελευθέρωση” από το σώμα αλλά η ανάσταση, η αφθαρσία και αθανασία του σώματος. Το μυστήριο της σάρκωσης του Λόγου του Θεού αποτελεί την αδιαμφισβήτητη απόδειξη περί της ιερότητας του ανθρωπίνου σώματος. Ο Θεός Λόγος προσέλαβε ανθρώπινη φύση ομοούσια με τη δική μας και ανακαίνισε την ανθρώπινη φύση συμπεριλαμβανομένου και του υλικού σώματος. Ο Θεός Λόγος προσέλαβε όχι μόνο ανθρώπινη ψυχή αλλά και υλικό σώμα. Ο Χριστός νίκησε τον θάνατο όχι με την καταδίκη του σώματος, αλλά με την Ανάσταση. Κατά συνέπεια το ανθρώπινο σώμα καταξιώνεται και εξαγιάζεται. Η θεωρία της μετενσάρκωσης είναι αντίθετη και δεν συμβιβάζεται με την χριστιανική αντίληψη περί της ανάστασης των κεκοιμημένων. Ο Απόστολος Παύλος, αναφερόμενος στην χριστιανική ελπίδα της αναστάσεως απευθυνόμενος προς τους Θεσσαλονικείς τους υπενθυμίζει ότι εφόσον ο Ιησούς “ἀπέθανε καὶ ἀνέστη”, κατά τον ίδιο τρόπο ο Θεός θα αναστήσει τους “κοιμηθέντας διὰ τοῦ ᾿Ιησοῦ”.

Περατώνοντας την παρουσίαση θεοσοφικής διδασκαλίας θα θέλαμε να αναφερθούμε σε ένα βασικό σημείο το οποίο υποστηρίζει με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο το ασυμβίβαστο μεταξύ της ιδιότητας του χριστιανού και του θεοσοφιστή. Αυτό το βασικό σημείο είναι η αντίληψη που έχουν οι θεοσοφιστές για το πρόσωπο του Ιησού Χριστού.

Θέση Θεοσοφιστών  

Για τους θεοσοφιστές η μυστική και απόκρυφη παράδοση φθάνει στη γη μέσω μιας σειράς προφητών, μυστών και ιεροφαντών, οι οποίοι εμφανίζουν στην ανθρωπότητα μέσω μιας θρησκείας ή απόκρυφης διδασκαλίας, όλα όσα πρέπει να γνωρίζει ο άνθρωπος για να γίνεται ηθικότερος και πνευματικότερος. Ο Χριστός ήταν ένας από αυτούς. Για τους θεοσοφιστές ο Ιησούς είναι ένας μύστης θείας και απόκρυφης σοφίας, εντασσόμενος σε μια σειρά άλλων προγενέστερων μυστών όπως ο Ερμής ο Τρισμέγιστος, ο Ζωροάστρης, ο Ορφέας που ίδρυσε τα ορφικά μυστήρια, ο Βούδας. Ο Χριστός, σύμφωνα με τους θεοσοφιστές, δεν έδωσε την τέλεια αποκάλυψη στους ανθρώπους αλλά αποκάλυψη σχετική και όχι απόλυτη, ανταποκρινόμενη στο πνευματικό στάδιο της ανθρωπότητας εκείνη την εποχή που εμφανίσθηκε η οποία θα αντικατασταθεί με τελειότερη η οποία ασφαλώς για τους θεοσοφιστές είναι η διδασκαλία τους. Μάλιστα προσδοκούν οι θεοσοφιστές την έλευση ενός άλλου διδασκάλου, ενός Μεσσία ο οποίος θα δώσει την απόλυτη αλήθεια στους ανθρώπους. Συνάμα η Μπεζάντ περιέφερε και πρόβαλλε στους κύκλους της έναν νεαρό Ινδό, τον Κρισναμούρτι ως την ενσάρκωση του Μεσσία ο οποίος στην προηγούμενη ζωή του, όπως η ίδια διατεινόταν, ζούσε στη σελήνη! Αυτός ο δυστυχής τελικά αποποιήθηκε τον τίτλο που του απέδωσε η Μπεζάντ.

Ορθόδοξη θεώρηση 

 Απέναντι σε όλες αυτές τις φαντασιοπληξίες θα πρέπει να τονίσουμε ότι ο Χριστός δεν υπήρξε ένας απλός προφήτης αλλά ο ίδιος ο ενσαρκωμένος Λόγος του Θεού. Ο Χριστός δεν υπήρξε ένας διδάσκαλος που μας έδειξε την οδό της σωτηρίας, αλλά ή ίδια η οδός της σωτηρίας. Δεν υπήρξε ένας άγιος άνδρας που μας επαγγέλθηκε την σωτηρία, αλλά αυτός που μας έδωσε τη σωτηρία, δεν ήταν ένας άγιος προφήτης που προσευχήθηκε στο Θεό για να δώσει την ίαση στους ανθρώπους, αλλά Αυτός που ίασε τους ανθρώπους. Ο Ιησούς δεν ήταν ένας σοφός μύστης αλλά η ίδια η Σοφία του Θεού. Ο Απόστολος Παύλος επισημαίνει την ασύγκριτη υπεροχή του Υιού και Λόγου του Θεού έναντι πάσης ορατής και αοράτου κτίσεως, έναντι των αγγέλων και των ανθρώπων. Ο Υιός του Θεού είναι “ἀπαύγασμα τῆς δόξης καὶ χαρακτὴρ τῆς ὑποστάσεως” του Πατρός. Είναι “κρείττων τῶν ἀγγέλων”, διότι γεννάται αϊδίως εκ του Πατρός. Αντιπαραθέτοντας ο Παύλος την οντολογική υπεροχή του Χριστού έναντι παντός κτίσματος επισημαίνει ότι η λατρεία του κάθε ανθρώπου πρέπει να απευθύνεται μόνο στο πρόσωπο του Ιησού ο οποίος είναι “εἰκὼν τοῦ Θεοῦ τοῦ ἀοράτου”. Απέναντι στους αιρετικούς, που λάτρευαν “τὰ στοιχεῖα τοῦ κόσμου” , αντιπαραθέτει ο Παύλος τη χριστιανική πίστη για το Χριστό ο οποίος υπερέχει όχι μόνον χρονικά αλλά και ουσιαστικά απ’ όλη την κτίση και έτσι είναι ο κυρίαρχός της. Ο Χριστός υπερέχει οντολογικά έναντι παντός κτίσματος διότι “ὅτι ἐν αὐτῷ ἐκτίσθη τὰ πάντα, τὰ ἐν τοῖς οὐρανοῖς καὶ τὰ ἐπὶ τῆς γῆς, τὰ ὁρατὰ καὶ τὰ ἀόρατα”. Ο Χριστός είναι η συστατική και συνεκτική δύναμη του παντός. Όλα τα όντα έλαβαν την ύπαρξή τους “δι' αὐτοῦ” και έχουν “ἐν αὐτῷ” το λόγο της ύπαρξή τους, γιατί αυτός είναι η αρχή και το τέλος της υπάρξεως όλων. Η θεανθρώπινη ύπαρξη του Ιησού Χριστού περικλείει και φανερώνει σύμπασα την αλήθεια γύρω από την άκτιστη και κτιστή πραγματικότητα. Ο Ιησούς Χριστός είναι ο τέλειος Θεός, ομοούσιος με το Θεό Πατέρα, συνάμα δε, είναι τέλειος άνθρωπος διότι φέρει τέλεια, πραγματική και ομοούσια με τη δική μας ανθρώπινη φύση. Ο Ιησούς Χριστός φανερώνει τον αληθινό Θεό και τον αληθινό άνθρωπο. Ο Ιησούς Χριστός είναι η Σοφία του Θεού. Δεν υπάρχουν άλλου είδους “σοφίες” ή “αλήθειες” όπως αυτές που επαγγέλονται η Θεοσοφία και τα άλλα παραθρησκευτικά φαινόμενα της “Νέας Εποχής”. Η Σοφία και η Αλήθεια είναι πρόσωπο. Είναι ο Ιησούς Χριστός. Δια του Ιησού Χριστού, η Σοφία και η Αλήθεια δηλαδή, έγινε απτή και ορατή από τους ανθρώπους και εισέρχεται στον κόσμο. Ο Χριστός ενσαρκώνει και φανερώνει στον κόσμο την πραγματική αλήθεια. Ο Χριστός ως αλήθεια δεν έρχεται να ικανοποιήσει κάποιες γνωστικές περιέργειες του ανθρώπου, μια απόκρυφη γνώση, αλλά να του φανερώσει το αληθινό νόημα και το σκοπό της υπάρξεώς του. “Θεὸν οὐδεὶς ἑώρακε πώποτε· ὁ μονογενὴς υἱὸς ὁ ὢν εἰς τὸν κόλπον τοῦ πατρός, ἐκεῖνος ἐξηγήσατο”, αναφέρει χαρακτηριστικά ο ευαγγελιστής Ιωάννης. Αν και φανερώθηκε στον κόσμο η όντως Αλήθεια, εν τούτοις μόνο λίγοι άνθρωποι την αποδέχτηκαν. Όσοι την αποδέχτηκαν τους δόθηκε η δυνατότητα να κατακτήσουν την βασιλεία των Ουρανών, να γίνουν κατά χάρη υιοί Θεού. Αυτός είναι ο προορισμός της ανθρώπινης ύπαρξης.

 Συμπέρασμα  

Έγινε φανερό μετά τη διαπραγμάτευση του θέματος μας ότι η Θεοσοφία με κανένα τρόπο δεν δίδει τη σοφία του Θεού, όπως διατείνονται οι θεοσοφιστές αναλύοντας τη σύνθετη λέξη “Θεοσοφία” ως “θεός”+ “σοφία”. Αυτό που κάνει η Θεοσοφία δεν είναι τίποτα άλλο παρά να μεταδίδει στους ανθρώπους την απάτη του διαβόλου, του αρχέκακου όφεως, άλλωστε τον όφι έχουν στο επίσημο σύμβολό τους, και να παρασύρουν τους ανθρώπους στο να ακολουθούν τα διδάγματα του όφεως, να παραδέχονται δηλαδή, ότι ο όφις είναι θεός. Η θέση μας αυτή προκύπτει, εάν αναλύσουμε τη λέξη “Θεοσοφία” όχι ως “θεός”+ “σοφία”, όπως θέλουν οι θεοσοφιστές, αλλά ως “θεός” + “όφις”, διότι ακριβώς αυτό φανερώνει η έκθεση της διδασκαλίας τους: ότι η ουσία της διδασκαλίας τους είναι η δαιμονική πλάνη.

Αδελφοί εν Χριστώ, Η γραμμή η οποία χωρίζει την πλάνη από την αλήθεια, το ψεύδος από την αλήθεια, την απάτη από την αλήθεια είναι τόσο λεπτή και δυσδιάκριτη, γι’ αυτό και πλανώνται πολλοί, όσο και οι δύο διαφορετικές εκδοχές της ανάλυσης της λέξεως “Θεοσοφία” όπως παρουσιάσαμε παραπάνω, δηλαδή όχι ως “θεός” + “σοφία” αλλά ως “θεός” + “όφις”. Τελικά η ορθότερη ανάλυση της λέξεως είναι η δεύτερη και είναι αυτή που ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα διότι αυτοί οι άνθρωποι διδάσκουν στους οπαδούς της την απάτη του όφεως, την “κενή ἀπάτη” του διαβόλου ο οποίος στον παράδεισο παρέσυρε τον άνθρωπο κομίζοντάς του την ψεύτικη ελπίδα της ισοθεΐας με καταστροφικά αποτελέσματα για την ανθρώπινη ύπαρξη.

Ας έχουμε στο νου μας τα λόγια του Αποστόλου Παύλου ο οποίος μας προτρέπει τα εξής: “Βλέπετε μή τις ὑμᾶς ἔσται ὁ συλαγωγῶν διὰ τῆς φιλοσοφίας καὶ κενῆς ἀπάτης, κατὰ τὴν παράδοσιν τῶν ἀνθρώπων, κατὰ τὰ στοιχεῖα τοῦ κόσμου καὶ οὐ κατὰ Χριστόν”. “ Προσέχετε καλά, μη σας εξαπατήσει κανείς με τους απατηλούς και κούφιους συλλογισμούς της ανθρώπινης σοφίας, που στηρίζονται σε ανθρώπινες παραδόσεις και σε μιά λαθεμένη πίστη προς τα στοιχεία του κόσμου και όχι στη διδασκαλία του Χριστού”.

Σας ευχαριστώ για την υπομονή σας.

*  Ο λόγιος αρχιμανδρίτης Θεόφιλος Λεμοντζής, Δρ. Θ. είναι Αρχιερατικός Επίτροπος Καμπανίας, και μέλος της Συνοδικής επιτροπής επί των Αιρέσεων, με πλούσιο ποιμαντικό, πνευματικό, φιλανθρωπικό και επιστημονικό έργο.

Αντιαιρετικόν Εγκόλπιον    www.egolpion.com

Read more: http://www.egolpion.com/8eosofia_apokrufismos.el.aspx#ixzz2sF2fdare